Một cây cảnh được tạo ra thông qua nhiều kỹ thuật khác nhau. Cắt tỉa là một phần quan trọng để tạo ra hình dáng của cây. Cắt tỉa cây cảnh của bạn là một quá trình. Đó không phải là việc bạn làm một lần mà là việc làm thường xuyên. Cây bonsai là cơ thể sống và chúng liên tục phát triển và thêm các cành, chồi mới. Là một nghệ nhân cây cảnh, bạn sẽ phải kiểm soát sự phát triển này nếu bạn muốn cây cảnh của mình giữ được hình dáng của nó.

Có một số kỹ thuật cắt tỉa chính, bao gồm cắt tỉa cành, tỉa thân và tỉa lá / tán lá. 

Cắt tỉa cành

Cắt tỉa cành  là việc bạn sẽ làm đầu tiên trên một cây mới được mang về. Quyết định đầu tiên bạn sẽ phải thực hiện là tầm nhìn khái quát mà bạn có cho cây cảnh của mình. Khi bạn đã quyết định được hình dáng cuối cùng của cây thì bạn nên kiểm tra và quyết định cành nào sẽ ở lại và cành nào bạn sẽ loại bỏ để đạt được hình dáng mong muốn.

A. Bất kỳ cành nào mọc ra từ gốc cây (đôi khi được gọi là chồi). Những cành này không chỉ khó coi mà còn làm suy yếu sức mạnh của cây bằng cách hút chất dinh dưỡng và nước từ thân cây chính.
B. Bất kỳ hai cành nào trên cùng một phía của cây quá gần nhau. Hãy nhớ rằng các nhánh được cho là xen kẽ từ bên này sang bên kia một cách tương xứng với nhánh lớn nhất ở phía dưới. Nếu cả hai cành đều rất ngắn và không phù hợp với hình dạng của cây, chúng nên được loại bỏ.
C . Bất kỳ nhánh hình chữ “J” nào. Một nhánh mọc theo một hướng và uốn cong thành hình dạng của chữ “J” sẽ hầu như không thể sửa được bằng cách cắt tỉa hoặc nối dây, vì vậy chúng nên được loại bỏ
D.Bất kỳ cụm nhiều nhánh mọc từ một nhánh hiện có nên được loại bỏ

E. Bất kỳ nhánh nào dài hơn các nhánh thấp hơn trên thân cây. Đôi khi chúng có thể được cắt tỉa để tạo ra một nhánh có kích thước chấp nhận được.
F. Bất kỳ nhánh nào kéo dài từ phía trước của thân cây và sau đó xoắn sang trái hoặc phải. Không nên đặt cành ở phía trước của thân cây.
G. Bất kỳ nhánh nào kéo dài từ phía trước của thân cây và chặn tầm nhìn của thân cây bởi người xem.
H. Bất kỳ cành nào vượt qua cành khác trên cây. Những cành này làm hỏng dáng của cây cảnh.
I. Bất kỳ nhánh nào mọc từ một nhánh hiện có mọc thẳng lên. Tất cả các nhánh phải vươn ra ngoài từ thân cây sang trái hoặc phải.
J. Bất kỳ nhánh nào mọc từ nhánh hiện có mọc thẳng xuống.
K. Bất kỳ tập hợp cành nào đang phát triển ở cùng một mức độ. Những cành này sẽ tạo ra một nút lớn hoặc phình ra trong thân cây, thường được cho là có độ thuôn nhẹ từ dưới lên trên của cây.
L. Nên cắt bỏ bất kỳ nhánh nào cắt ngang thân cây.

Đây là những cành có thể được loại bỏ khỏi gốc cây của bạn ban đầu khi bạn sử dụng các kỹ thuật cắt tỉa để tạo dáng cho cây cảnh của mình. Khi cắt tỉa một cành, bạn sẽ loại bỏ phần cành mà bạn không muốn và tùy thuộc vào góc độ của vết cắt mà cành mới sẽ hình thành từ vết cắt này.

Có thể dùng kéo cắt bỏ những cành nhỏ hoặc cành nhỏ hơn. Có thể loại bỏ các cành lớn hơn bằng cưa gấp và đục một chút gốc cây để loại bỏ bất kỳ nút thắt nào có thể hình thành. Có một công cụ được thiết kế cho kiểu cắt bỏ cành này đó là máy cắt tỉa mỏ vẹt. Điều này được thiết kế để tạo ra một vết cắt lõm nông sẽ đóng vảy và cuối cùng hầu như không để lại sẹo trên thân cây. Điều này là cần thiết để tạo ra hình dáng cây cảnh theo ý tưởng ban đầu.

Tỉa lá / tán lá

Khi bạn đã thiết lập được cấu trúc nhánh cơ bản, bạn sẽ sử dụng các kỹ thuật cắt tỉa lá hoặc cắt tỉa duy trì để tiếp tục tạo dáng cho cây cảnh. Một trong những đặc điểm mong muốn nhất của một cây cảnh cổ điển là các mẫu lá nhỏ. Nếu cây cảnh là một cây thu nhỏ thì những chiếc lá lớn sẽ phá hỏng ấn tượng tổng thể. Một trong những cách để tạo ra những chiếc lá nhỏ hơn là cắt tỉa lá.

Trên cây rụng lá, điều này có thể được thực hiện sau khi bộ lá đầu tiên xuất hiện. Bằng cách loại bỏ lá cây, nó sẽ tạo ra một bộ lá khác nhỏ hơn nhiều so với các lá ban đầu. Ngoài ra, bạn có thể kiểm soát mẫu lá tổng thể bằng cách loại bỏ những lá không được đặt ở vị trí thích hợp.

Cách tỉa lá thích hợp là cắt ngang thân cây như hình minh họa bên dưới. Khi bạn thực hiện việc cắt này, các chồi tiềm ẩn ở trục lá sẽ bắt đầu mọc ra một bộ lá khác thường sẽ nhỏ hơn các lá ban đầu. Khi kiểu cắt tỉa này được thực hiện trên một cây rụng lá, nó sẽ tạo ra cấu trúc nhánh nhỏ phân tán để tạo cho cây cảnh của bạn một dáng vẻ đẹp mắt. Kiểu cắt tỉa tương tự này có thể được sử dụng trên các cây hạt trần bằng cách sử dụng một kỹ thuật gọi là véo lưng. Nếu bạn dùng kéo để cắt phần phát triển mới trên cây lá kim, nó sẽ để lại một vết sẹo màu nâu trên kim. Bằng cách kìm hãm sự phát triển, bạn sẽ nhận được kết quả mong muốn mà không có màu nâu xuất hiện. Bằng cách loại bỏ phần phát triển mới đang hoạt động ở đầu cành, bạn sẽ khuyến khích chồi bên.

Cắt tỉa thân cây

Cắt tỉa thân hoặc chặt thân được sử dụng để tạo thân cây dày hơn cho cây cảnh của bạn. Kiểu cắt tỉa này hầu như luôn được thực hiện trên cây non. Nhiều chuyên gia cảm thấy nó là tốt nhất được sử dụng trên cây trong chậu quá khổ, hoặc dưới đất, không cắt tỉa rễ trên cây. Nó thường được thực hiện theo từng giai đoạn trong nhiều mùa (ít nhất là hai hoặc ba) để nhận ra kết quả.

1. Bước đầu tiên là kiểm tra cây non để xác định cách bạn sẽ bắt đầu quá trình và hình dung hình dáng cuối cùng mà bạn đang cố gắng đạt được.
2. Xác định nơi bạn sẽ cắt và cắt thân cây ở một góc nhỏ. Băng vết thương bằng vật liệu thích hợp. 
3. Khi nhánh mới phát triển, hãy chọn những nhánh bạn muốn dựa trên kiểu dáng của cây cảnh bạn đang phát triển. Sau khi các cành mới mọc được tối thiểu 8 lá, bạn có thể cắt tỉa các cành này trở lại và điều này tạo ra một cây cảnh có hình dáng mong muốn.

Bạn thường có thể cắt tỉa rễ nhẹ cho cây trong suốt quá trình này, đảm bảo loại bỏ rễ củ. Khi bạn hoàn thành việc cắt tỉa thân cây, bạn sẽ bắt đầu cắt tỉa gốc cho cây cảnh để tạo hình rễ cho chậu cây cảnh cuối cùng mà bạn định sử dụng.

(ST và dịch từ https://www.bonsaitrees-madeeasy.com/)